Michalis Zacharias
Soviet Souvenir Kiosk, 2021
(Installation, performance, video)
Courtesy the artist
"When you sang hymns to the motherland,
That was your love,
For her your harp brought forth
A heart - enrapturing twang . . ."
To Raphael Eristavi, Soselo (Josef Stalin)
In 1932 Stalin issued his notorious decree "On the Reconstruction of Literary and Art Organisations", which was used as the main directive by the Ministry of Culture of the USSR. As a result, the iconic Soviet avant-garde halted suddenly, and Soviet art drifted towards Socialist Realism. The new style had to be simple, comprehensible, realistic, and representational. All modernist expressions declared decadent, bourgeois, and associated with capitalism.
This performance/installation is depicting a kiosk with Soviet souvenirs, in an imaginary scenario where the above sudden turn in cultural production is taking place. The sculptors are carving the souvenirs, in order to transform them from constructivist/cubist to busts of Stalin himself. In front of them, a larger bust of Stalin is used as a reference, with its position and stature seemingly implying that he also oversees the work.
Through this fabricated narrative representing the cultural transition between soviet modernism and neo-classical Stalinist socialist realism, the work is commenting as an allegory on the dark fate of both the October Revolution and the Russian avant-garde. Associating utopias with modernism and totalitarian politics with conservative aesthetics, this project emphasizes on Stalin's absolute control over Soviet cultural production, along with the drift towards aesthetic standards related to romanticism, a combination which led to the cultural phenomenon that we now address as "Totalitarian Kitsch".
The work is also a tribute to the Sots Art movement, and especially the artists who challenged with great courage the Soviet cultural status quo, marked by Stalin's legacy even after his death.
Performance by Stathis Halkias and Savvas Tsimouris
3d prints by 3dHub
Special thanks to Hristos Hantzis, Nana Sachini and Panos Xenakis
3d scan/model of Stalin's bust from Gorki Leninskiye Museum by Boris3dStudio:
https://cults3d.com/en/3d-model/art/stalin-bust-from-gorki-leninskiye-museum
https://cults3d.com/en/users/Boris3dStudio/creations
Το 1932 ο Στάλιν εξέδωσε το περίφημο διάταγμα του "Περί Ανασυγκρότησης Λογοτεχνικών και Καλλιτεχνικών Οργανισμών", το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως βασική ντιρεκτίβα από το Υπουργείο Πολιτισμού της ΕΣΣΔ. Ως αποτέλεσμα, η εμβληματική Ρωσική Πρωτοπορία σταμάτησε απότομα και η Σοβιετική τέχνη στράφηκε προς τον Σοσιαλιστικό Ρεαλισμό. Αυτό το νέο στυλ, έπρεπε να είναι απλό, κατανοητό, αναπαραστατικό και αρκετά ρεαλιστικό. Όλες οι υπόλοιπες μορφές έκφρασης που έφεραν μοντερνιστικά χαρακτηριστικά χαρακτηρίστηκαν παρακμιακά, συνδεδεμένα με την μπουρζουαζία και τον καπιταλισμό.
Αυτή η performance/εγκατάσταση απεικονίζει ένα κιόσκι με σοβιετικά γλυπτικά σουβενίρ, σε ένα φαντασιακό σενάριο όπου λαμβάνει μέρος αυτή η ξαφνική πολιτιστική αλλαγή. Οι γλύπτες σκαλίζουν τα σουβενίρ, για να τα μετατρέψουν από κονστρουκτιβιστικά/κυβιστικά γλυπτά σε μπούστα του ίδιου του Στάλιν. Μπροστά τους, μια μεγαλύτερη προτομή του Στάλιν χρησιμοποιείται ως αναφορά, με την θέση και το παράστημά του να φαίνεται να υπονοεί ότι τους επιβλέπει αυστηρά.
Μέσα από αυτήν την κατασκευασμένη αφήγηση της μετάβασης από τον σοβιετικό μοντερνισμό στον νεο-κλασσικό σταλινικό σοβιετικό ρεαλισμό, το έργο σχολιάζει σαν αλληγορία την σκοτεινή πορεία της Οκτωβριανής Επανάστασης και της Ρωσικής Πρωτοπορίας. Συσχετίζοντας τις ουτοπίες με τον μοντερνισμό και τα απολυταρχικά καθεστώτα με την συντηρητική αισθητική, το έργο εστιάζει στον απόλυτο έλεγχο του Στάλιν επί της καλλιτεχνικής παραγωγής, που σε συνδυασμό με την στροφή προς τα αισθητικά ιδεώδη του ρομαντισμού και την προσωπολατρία, παρήγαγαν αυτό που ονομάζουμε σήμερα "Totalitarian Kitsch".
Αυτό το έργο είναι επίσης ένας φόρος τιμής στο καλλιτεχνικό κίνημα Sots Art και ειδικά στα μέλη του, που με θάρρος αψήφισαν και αντιστάθηκαν στο σοβιετικό πολιτιστικό status quo, κατεστημένο που είχε παραμείνει από τον Στάλιν δεκαετίες μετά τον θάνατό του.
Επιτέλεση από τους Σάββα Τσιμούρη και Στάθη Χαλκιά
Τρισδιάστατες εκτυπώσεις από το 3dHub
Ειδικές ευχαριστίες στον Πάνο Ξενάκη, την Νάνα Σαχίνη και τον Χρήστο Χαντζή
Τρισδιάστατο μοντέλο/σάρωση της προτομής του Στάλιν από το Μουσείο του Λένιν στο Γκόρκι από το Boris3dStudio:
https://cults3d.com/en/3d-model/art/stalin-bust-from-gorki-leninskiye-museum
Ο Μιχάλης Ζαχαρίας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1976, όπου ζει και εργάζεται. Σπούδασε στην ΑΣΚΤ στο εργαστήριο της Ρένας Παπασπύρου(1995-2001), ενώ το 2006 αποφοίτησε από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα “Ψηφιακές Μορφές Τέχνης”.
Η πρόσφατη δουλειά του έχει ως κεντρικό θέμα την ματαίωση του πνεύματος της ουτοπίας, κυρίως διαμέσου συσχετισμών μεταξύ μοντερνου-μεταμοντέρνου, ψευτο-ιστορικών αφηγήσεων και εκτροπών, ως σενάρια αποκαθήλωσης του μοντερνιστικού ιδεώδους, μέσα από την μεταμοντέρνα οικειοποίησή του, αλλά και γενικά από την απορρόφησή του από την μαζική κουλτούρα. Η πρακτική του συμπεριλαμβάνει κατα κύριο λόγο την διαχείριση ιστορικής πληροφορίας, την παραποίηση αρχειακών εικόνων και τον σχεδιασμό κατασκευών/εγκαταστασεων και φωτομοντάζ ως ιστορικών παραλλήλων. Σημαντικό κομμάτι της δουλειάς του είναι η αξιοποίηση υλικού public domain, η χρήση λογισμικού open source και γενικά το internet ως δεξαμενή τόσο πληροφορίας όσο και εργαλείων διαχείρησής της. Έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στη Ελλάδα και το εξωτερικό, αναφέροντας ενδεικτικά τις “Comfort Blast”, APT Gallery, Λονδίνο 2019, “Babel Fragments: Revisited”, metamatic:taf, Αθήνα 2015, “Refuge Project II”, Αδάμαντας, Μήλος 2014, "What Lies Hidden Remains Unfamiliar" με την επιμέλεια της Χριστίνας Ανδρουλιδάκη, στα πλαίσια του Remap 2013, Αθήνα 2013. Έχει κάνει δύο ατομικές στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, την πρώτη το 2017 με τίτλο “Mostly Harmless” και την δεύτερη το 2021 με τίτλο “Authentically Appealing”.